Big Mind Lidera: refleksje na temat myślenia w świecie złożoności 

Dlaczego tak wielu ludzi łatwo daje się wciągnąć w populistyczne podziały na „swoich” i „obcych”, a większość sporów koncentruje się na próbach udowodnienia, kto ma rację- zamiast na próbach znalezienia wspólnego gruntu, aby wyjść poza, uproszczony, czarno-biały obraz rzeczywistości? Dlaczego ludzie na tak niespotykaną skalę ulegają obietnicom bez pokrycia? Takie pytania coraz częściej pojawiają się w kontekście dzisiejszego świata, który wydaje się być podzielony na coraz bardziej skrajne obozy. 

Obserwując to, co dzieje się nie tylko w naszym kraju, chciałabym zachęcić Państwa do refleksji na temat otwartości umysłu i roli, jaką może odegrać w przywództwie, ale nie tylko.

Otwarty Umysł jako klucz do zrozumienia wielowymiarowości świata

Otwartość umysłu to zdolność do przyjmowania różnych punktów widzenia, do radzenia sobie ze złożonością i wieloaspektowością świata. To także gotowość do akceptacji różnorodności i elastyczność w myśleniu. Jednak żyjemy w czasach, kiedy informacje i wiadomości płyną do nas z każdej strony. Często jesteśmy zalewani treściami, które niekoniecznie są rzetelne, ale mają wysoką “przyczepność”. Ludzie są bowiem bardziej skłonni słuchać opowieści i narracji, zamiast dogłębnie analizować istotę rzeczy.

Ta tendencja jest widoczna także w obszarze rozwoju osobistego i profesjonalnego. Na rynku znajdziemy kursy obiecujące cuda i magiczne “rozwiązania dla każdego”, w których stosunek obietnic do wymagań jest tak wysoki, iż trafiają one w gusta tysięcy, a może nawet dziesiątek tysięcy odbiorców. 

Ludzie z jakiegoś powodu są zmęczeni złożonością poznawczą i wolą proste recepty na sukces nie wymagające nakładu pracy. Niemniej jednak, być open-minded nie oznacza, że musimy odrzucać wszystkie formy uproszczeń. Istnieją bowiem sytuacje, w których prostota może być cenną wartością. Natomiast problem pojawia się, kiedy zaczynamy traktować te uproszczenia jako jedyne właściwe rozwiązania i zamykamy się na inne perspektywy.

Otwarty umysł to nie tylko zdolność do przyjmowania różnych punktów widzenia, ale także umiejętność rozważania argumentów i analizy faktów. To sposób myślenia i rozumienia, że rzeczywistość może być skomplikowana, wieloznaczna i paradoksalna.

Otwarty Umysł a Pułapki Myślenia: współczesne dylematy 

Tymczasem noblista Daniel Kahneman zauważył, że większość ludzi, gdy nie musi, to nie poświęca czasu na dogłębne zastanawianie się nad kwestiami. Zamiast tego wypełniają swoje umysły różnymi uproszczonymi schematami i opowieściami. W swojej książce “Pułapki myślenia” zwraca on uwagę, że wielu ludzi trzyma się emocjonalnych i stereotypowych przekonań, używając całej swojej inteligencji i wiedzy, aby te przekonania podtrzymywać. 

Jednak niezwykle często te przekonania wynikają z naszego pierwotnego programu myślenia, który skupia się na prymitywnych atawizmach i prostych podziałach typu: “swój – dobry, obcy – zły” oraz wpływa na nasze poczucie zagrożenia różnorodnością, co może prowadzić do zamykania się w homogenicznych grupach.

Niestety, wszyscy jesteśmy w pewnym stopniu podatni na mechanizmy opisane przez Kahnemana. Świadomość tych mechanizmów nie daje nadziei na łatwą zmianę postaw. To, co nas różni, to stopień, w jakim wpadamy w pułapki myślenia. A pielęgnowanie w sobie otwartości umysłu może pomóc nam w poszukiwaniu dróg do porozumienia i wpływu, które mogą doprowadzić do akceptacji pomimo różnic.

Droga do Otwartego Umysłu

W obliczu wyzwań, które obecnie stawia nam świat, warto wrócić do koncepcji Miltona Rokeacha, które opisał w swojej książce „Umysł otwarty i zamknięty”. Pozwoli nam ona lepiej zrozumieć źródła problemów i wyzwań, które często są przeszkodą w ludzkim rozwoju. Definiuje on umysł zamknięty, jako sztywny, dogmatyczny i nietolerancyjny na wieloznaczność. 

W otwartym umyśle struktury myśli przenikają się lub polemizują ze sobą. Osoby, których umysł jest zamknięty izolują swoje myśli od innych perspektyw, negują fakty niezgodne z własnymi przekonaniami i nader często przyjmują wartościujące opinie przed dokładnym zrozumieniem sytuacji. 

Warto jednak zrozumieć, że nie istnieje czysty podział na otwarte i zamknięte umysły, ale raczej kontinuum, na którym każdy z nas może się znajdować w różnych momentach życia. 

Otwartość i zamkniętość umysłów jest dynamiczną i zmienną cechą. Zależy ona od wielu czynników, w tym od naszego stanu zdrowia, nastroju, doświadczeń życiowych, a nawet genetyki. To, że wybieramy czasem prostsze rozwiązania, nie oznacza, że jesteśmy zamkniętymi umysłami. W naszych umysłach istnieją różne obszary, które można określić jako bardziej otwarte lub bardziej zamknięte. Będąc tego świadomi, staramy się kontrolować nasze myśli tak, abyśmy byli w stanie być otwarci lub zamknięci w zależności od konkretnej sytuacji, zamiast być determinowani przez innych.

BIG Mind: akceptowanie swojego cienia

Prawdziwie otwarty umysł to taki, który potrafi zrozumieć i zaakceptować zarówno swoje dobre, jak i mniej pożądane cechy. To umysł, który jest świadomy swojego „cienia” – czyli tych mniej pozytywnych aspektów osobowości. Jednakże, pomimo świadomości tych mrocznych stron, nadal dąży do wybierania dobra i rozwijania się dzięki pozytywnej wiedzy.

Oznacza to, że wierzymy w naszą zdolność do konstruktywnego działania, nawet jeśli w nas mieszka również nasza wewnętrzna „bestia” oraz elementy konserwatywne. Otwarty umysł nie wyklucza istnienia zamkniętego umysłu, ale nie pozwala mu dominować naszym postępowaniem.

Big Mind lidera mieści w sobie otwartość i zamkniętość umysłu, świadomie moderując ich proporcjami w danej sytuacji. Lider z otwartym umysłem “ogarnia” różnorodność, ale także potrafi docenić prostotę. 

_______

Maria Magdalena Gulewicz, doktor zarządzania, absolwentka MBA na Central Connecticut State University (USA), uznawana za swoją wiedzę oraz wpływ, wspierając liderów biznesu we wzmacnianiu umiejętności przywódczych. 

Jeżeli poszukujesz transformującego doświadczenia rozwojowego w zakresie przywództwa, dołącz do jej autorskiego programu mentorskiego Next Level Leadership. Napisz na: contact@drgulewicz.pl